Projecten

Stadhuis Antwerpen

De restauratie en renovatie van het Stadhuis van Antwerpen tot Hedendaags huis van Bestuur

Publiek, Cultuur

Gebouw/site

Type

Openbaar gebouw

Locatie

Grote Markt 1 2000 Antwerpen

Stijl

Florisstijl (Noord-Europese Renaissance)

Bouwjaar

1565

Oorspronkelijk ontwerp

Cornelis Floris en anderen

Opdracht

Opdrachtgever

Stad Antwerpen

Projectteam

Tijdelijke vereniging ‘Maatschap Huis van de Stad’: HUB (architectuur) Bureau Bouwtechniek (architectuur) Origin (restauratie)

Aannemer

Monument

Het stadhuis werd gebouwd in 1565 in Florisstijl, een stijl die sterk werd beïnvloed door de Italiaanse Renaissance. Veel decoratieve afwerkingen stammen uit de 17de en 18de eeuw, maar de meest beeldbepalende ingrepen werden in de 19de eeuw uitgevoerd. De overkapping van de binnenkoer in 1884 en de daarbij horende aanpassingswerken aan het interieur vormen vandaag de meest aanwezige historische laag van het gebouw. Dat het gebouw sinds 1565 gebruikt wordt als stadhuis in het interieur geeft het gebouw een grote immateriële waarde.

De rode draad doorheen de geschiedenis van het stadhuis is de uiting van de macht van de stad. Deze context van stedelijke representatie spoorde aan tot het gebruik van de Florisstijl in de 16de eeuw en de neo-Vlaamse Renaissancestijl in de 19de eeuw. Het huidige project wil een nieuwe, evenwaardige laag toevoegen aan het gebouw binnen dit kader.

De restauratie vertrekt van een grote waardering van de ‘gelaagde samenhang’ van het gebouw. De verschillende in het verleden uitgevoerde interventies vormen een harmonieus geheel dat we willen respecteren. Hierbij vormt de staat in 1884, na de toevoeging van de glas-in-lood-koepel door stadsarchitect Pieter Dens, de “baseline”. Waar toch minderwaardige ingrepen gebeurd zijn (omwille van materiaalkeuze, beperkte uitvoeringskwaliteit,…) grijpen we de kans aan om verbeteringen uit te voeren. Voor de gevels gaan we uit van het herstel van schade om de strakke Renaissance-esthetiek terug zuiver te maken.

Enkele jaren geleden ontstond het idee om het Stadhuis van Antwerpen te herwaarderen als centrum van de stedelijke macht. Alle kabinetten, toen verspreid over verschillende panden, zouden terug samengebracht worden in het stadhuis. Ook zouden het iconische exterieur en de waardevolle interieurs gerestaureerd worden.

Men zet de poorten op de gelijkvloerse verdieping letterlijk wijd open en brengt de publieke, commerciële functie die de achterliggende ruimtes oorspronkelijk hadden, terug. Dit niveau krijgt opnieuw kwaliteit, door het originele ritme van de diepe ruimtes met tongewelven terug te brengen.

De bijzondere decors, op het Schoon Verdiep en op de Eerste Verdieping, worden respectvol gerestaureerd. Onze filosofie vertrekt van een grote waardering van wat we de ‘gelaagde samenhang’ van het gebouw noemen: de som van ingrepen die het pand doorheen de tijd heeft gekend, vormt een harmonieus geheel, dat we als dusdanig respecteren (hierin vormt het erg beeldbepalende resultaat van de campagne van 1884 een ‘baseline’).

Een rode draad in de geschiedenis van het stadhuis, is de uiting van de macht van de stad. Stedelijke representatie kreeg in de 16de eeuw uiting in de Florisstijl, in de 19de eeuw, in de neo-Vlaamse Renaissancestijl. Vandaag voegt het project een nieuwe laag toe binnen dit kader.

De tweede verdieping, leegstaand en niet gedecoreerd, wordt ingericht met kabinetten. Net als het Schoon Verdiep krijgt het twee ‘vestibules’: dubbelhoge dakvolumes die zorgen voor een genereuze lichtinval. Het aldus ‘Verlicht Verdiep’ krijgt een nieuwe, maar andere soort representativiteit die op de andere verdiepingen gecreëerd werd met de rijke neo-classicistische interieurs. Net als daar, krijgt kunst ook hier een bijzondere plaats, met een kunstwerk van Germaine Kruip boven de lager gelegen 19de eeuwse koepel.

De Maatschap « Huis van de Stad » bestaat uit zeven partners. Alle disciplines (renovatie, restauratie, stabiliteit, technieken, bouwfysica, akoestiek, brandveiligheid) worden van bij de start betrokken om een optimale integratie te bekomen. Zo realiseren we een project op maat van het monument, maar ook een project dat de functionaliteit van het gebouw verbetert en zo haar levensduur verlengt. Deze functionaliteit, die al meer dan 450 jaar stand houdt, is immers een grote troef en quasi een unicum in de wereld.

Tot slot is het de ambitie van de bouwheer om een BREEAM-certificaat te krijgen voor zijn gebouw na oplevering. Dit certificaat wordt gegeven aan gebouwen die inspanningen doen om ‘duurzaam’ te zijn. Hierbij is ‘duurzaamheid’ een breed begrip : dit gaat van het beperken van de energievraag, over een gezond klimaat voor de gebruikers tot het versterken van de ecologische omgeving door bijvoorbeeld het gericht plaatsen van bijenkasten op zolder.